Tavşan Sembolü Hakkında Bilmedikleriniz

Ülkemizde, 23.05.2005 tarihli ve 25823 sayılı Kozmetik Yönetmeliği Ek Madde 2 – (Ek:RG-15/7/2015-29417 2.mükerrer) ile kozmetik maksatla üretilen hammadde ve ürünler için imalatçıların ve test hizmeti veren laboratuvarların hayvan testleri yerine alternatif test yolları geliştirmesi zorunlu kılınmıştır. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun hazırladığı Kozmetik Ürünler Üzerinde Yapılan Hayvan Deneylerine Alternatif Test Metotlarına İlişkin Kılavuz Sürün 1.0’da, hayvan testleri yerine gerçekleştirilebilecek alternatif yöntemlere yer verilmiştir.

Özetle, formüle edilişinden başlayarak, bitmiş ürüne kadar her bir aşamada deneylerde hayvanların kullanılması kesinlikle yasaklanmıştır.

TİTCK Piyasa Gözetim ve Denetim Birimi de ürün denetimlerinde bu hususa dikkat etmekte ve ürünün hayvanlar üzerinde test edilmediğine dair ambalaj üzerinde bir atıf varsa; bunun ürün ambalajlarından kaldırılması gerekliliği hususunda firmaları uyarıp bahse konu ürünlerin yenilenmiş ambalaj örneklerinin kuruma sunulmasını talep etmektedir.

Söz konusu atıflar “Hayvanlar üzerinde test edilmemiştir.”, “Not tested on animals” gibi ifadeler ve” “tavşan sembolü” vb. görsellerin tümünü kapsamaktadır.

Bu bilgilerin yanı sıra, taslak yönetmelikte aşağıdaki madde dikkat çekmektedir.

Kozmetik Ürünlere Dair Yönetmelik Taslağı:

Yalnızca, imalatçının ya da tedarikçilerinin bitmiş kozmetik üründe, prototipinde ya da içerdiği herhangi bir bileşende hayvan testi yapmamış ya da yaptırmamış olması halinde veya başkaları tarafından yeni bir kozmetik ürün geliştirmek amacıyla hayvanlar üzerinde test edilmiş herhangi bir bileşen kullanmamış olması halinde; yetkili temsilci, ürün ambalajında ya da ürünün beraberindeki veya üründen bahseden her türlü dokümanda, notta, etikette,  kâğıt şerit ya da kartta herhangi bir hayvan testi yapılmadığını ifade edebilir.  

Yönetmelik henüz taslak halinde olup, yayınlanması halinde yeni bilgiler ile ilgili bilgilendirme yapılacaktır.

Yürürlükte olan uygulamalar ve taslak yönetmelikte konu hakkındaki maddeye ilave olarak bilgi vermek isteriz ki;

5.Uluslararası Kozmetik Kongresi’nde T.C. Sağlık Bakanlığı etiketlerde kullanılan ilgili iddialar konusunda aşağıdaki bilgilendirmeyi yapmıştır.

Hayvan testi yapılmaması Yönetmeliğin gerekliliğidir. Bu sebeple metin olarak hayvanlar üzerinde test yapılmadığı belirtilememektedir. Fakat bu durumu kanıtlamak için firmaların denetlenmesi sonucu hayvan deneyi yapılmadan üretildiğinin kanıtı olan logolar kullanılmaktadır. 1223/2009 Kozmetik tüzüğünde de Madde 20 (3)’de hayvanlar üzerinde test edilmediğini sorumlu kişinin işaret edebileceği belirtilmiştir.

Bununla beraber Ticari reklamlar tüketici kanununda aldatıcı reklamlara izin verilmez. 7.11.2013 tarihli 6502 sayılı TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN’a göre,

“ALTINCI KISIM”

• Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Ticari reklam

• MADDE 61-(1) Ticari reklam, ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyurulardır.

(2) Ticari reklamların Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, doğru ve dürüst olmaları esastır.

(3) Tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici ticari reklam yapılamaz.” Kapsamında “hayvan üzerinde test yapılmamıştır.” iddiası tüketicide pazardaki diğer ürünlerin hayvanlar üzerinde test edildiği algısını yarattığı için kabul edilmez.

ÖZETLE;

• Ticari olarak satışı yapılan ürünler olması nedeniyle Kozmetik ürünler için, Kozmetik Kanunu ve Kozmetik Yönetmeliği dışında da uygun olması gereken kanun ve yönetmelikler bulunmaktadır.
• Günümüzde sosyal medyanın da etkisi ile insanlar yanlış yönlendirilebilmektedir. Hayvanlar üzerinde test yapılması yasak olmasına rağmen sanki bu testler her durumda ve her firma tarafından yapılıyor algısı yaratılmaktadır. Ancak ambalajlarda <<Hayvanlar üzerinde test edilmemiştir»> sembolünün bulunması tüketicide bu algıyı resmileştirecek ve bu ifadenin yazmadığı her kozmetik ürün için bu testlerin yapıldığı algısını pekiştirecektir.
• Hayvanlar üzerinde test edilmediğini özellikle işaret etmek isteyen firmalar, belli denetimlerden geçerek, bu konularla ilgilenen derneklerden, kuruluşlardan vs. tavşan sembolünün kullanımı için onay alabilir. Bu şekildeki bir uygulama ile, sembolün olmadığı ürünlerde hayvanlarda test yapıldığı algısı yaratılmaz.